Bu sorunun cevabını bilmediğimiz halde genel olarak verebileceğimiz yanıt doğal olarak tahmin edilebilir. Kibritin ilkel ve basit bir yöntemle oluşturulmuş olabileceği, ancak buna karşın çakmağın belli bir fizik mekanizması içermesi bizi “tabii ki, kibrit çakmaktan önce icat edilmiştir” cevabına yönlendirebilir. Ancak, sorunun gerçek cevabı bu mantığın aksinedir.
Kibritin ağaç ve kıvılcımla yanan bir maddeden oluşması, onun daha eski olduğunu göstermez. Çakmağın da belli fiziksel mekanizma ve sistem içinde yapılması da daha yeni olduğunu göstermez. Kısacası kibritin daha ilkel bir araç olarak görünmesi sizi yanıltmasın.
Şimdi gelin bu iki aletin nasıl, ne zaman ve nerede icat edildiğine bir bakalım.
Kibrit Ne Zaman İcat Edildi?
Kibrit 1809′da icat edildi bu küçücük âlet, sadece uçlarından biri, içinde potasyum klorat bulunan bir karışıma batırılmış küçük bir kükürtlü tahta parçasından ibaretti. Tutuşturmak için yoğun sülfürik aside daldırmak gerekiyordu: bu da tehlikeli ve oyalayıcı bir işti.
Kullanılışı basit ilk kibrit 1831 yılında, Dole’de, on dokuz yaşındaki genç bir Fransız öğrencisi olan Charles Sauria tarafından geliştirildi: Sauria bu karışıma, en basit sürtünmeyle Alev alıveren beyaz fosfor katmayı akıl etti. Daha sonra, İsveç’te, çakma yerine sürülen bir başka karışıma kırmızı fosfor (beyaz fosforun tersine, zehirli değildir) katıldı ve kibritin ucunda sadece potasyum klorat kaldı, böylece «İsveç» kibriti veya «güvenlik» kibriti doğdu.
Çakmak Ne Zaman İcat Edildi?
İlk çakmaklar 16. yüzyılda icat edildi ve barutu tutuşturmak için ateşli silahlarda kullanıldı. İlk çakmaklardan biri, Alman kimyacı Johann Wolfgang Döbereiner tarafından 1823 yılında icat edildi ve Döbereiner’in Lambası olarak bilindi.
Böylece, belli oldu ki, ilkel çakmak, ilkel kibritin icadından yaklaşık üç asır önce icat edildi. Aslında dikkatle düşünüldüğünde mantıken de çakmağın kibritten önce icat edilmesi olağandır. Çünkü çakmak için kullanılan çakmak taşının insanlar tarafından bilinmesi ve tanınması çok eski dönemlere dayanmaktadır. Ancak, kibrit üretiminde kullanılan kimyasal bileşim ise, kimyanın geliştiği dönem olan Yeniçağ’a aittir.
